> Mozaiko, Homaj Rajtoj, Sociala Vivo:
Pri la rolo de la religioj:
Yehuda Bauer, profesoro kiu nun laboras en Yad Vashem (Memorejo
pri la
Holokaŭsto) donis intervjuon en germana radio
(Deutschlandfunk) pri
la islama fundamentalismo. Li komparis ĝin kun Hitlera kaj
Stalina
politiko kaj diris, ke ili ĉiuj alstrebis la tutmondan
regadon. La
plej grava diferenco estas, ke la islamaj fundamentalistoj ne
konas
registaron, kaj ekzemple la organizaĵoj kiel El Qajda estas
nur unu
el ili, kiu regas en sia regiono; multaj similaj en siaj
regionoj
(Algerio,..) kaj ke ili ne konkurencas inter si, sed kune
montriĝas
kiel islama fundamentalismo. Li ankaŭ diris, ke ili
prezentas
mutaciitan islamon (*); tute ne eblas batali kontraŭ ili
per armeo
kaj polico. Necesas subteni la moder(n)ajn islamanojn, ĉar
neniu alia
ol ili povas eble atingi la mensojn de la fundamentalistoj kaj
informi
la normalajn homojn - por ke ili ne iĝu iliajn vasalojn. *)
El la Islama Esperanto Centro, Amjad Butt, Muree (PK), mi
ricevis
similan respondon fine de 2000, kiam mi demandis pri la agado de
la
Talibanoj en Afghanio kiu entute kontraŭis la Homajn
Rajtojn. Li
diris ke ili agas laŭ antaŭ-islama filozofio, kiun
anstataŭis la
profeto Mohammed.
Paco-Muzeoj ne simple montras la historion.
Ilia tasko estas doni fonajn informojn kaj instrui la vojon
preventi
similajn fi-agojn.
Samarkand (UZ): Ĝi uzas Esperanton, dank' al Anatoli
Ionesov, kaj
kolektas simbolojn kaj autografojn de eminentuloj pri paco.
Verdun (FR): Tie okazis plej grandaj bataloj dum antaŭaj
militoj
inter Germanio kaj Francio. En Marto 2004 tie okazis komuna
Esperanto
semajnfino kun francoj kaj germanoj.
Argentinio: La Tortura Centro iĝas muzeo pri la batalo
kontraŭ la
faŝista registaro de la generaloj en Argentinio. Ili
mortigis multajn
homojn. Dank' al la Manifestacioj de la Patrinoj la socio
retrovis
respekton kontraŭ la Homaj Rajtoj.
Berlino (DE), Juda Muzeo: Interesa arkitekturo de Daniel
Libeskind
substrekas la interplektaĵon de judoj en la eŭropa
socio post la
forpelo el Palestino fare de la romianoj. Ĝi montras la
judan
kulturon kaj kelkfojajn pogromojn en diversaj landoj; aparte
tiun kun
la celo de totala neniigo de judoj en Eŭropo fare de la
germanoj dum
la nazia epoketo. Ĝi montras kiom rapide kultura popolo
povas
ŝanĝiĝi en murdista. Almenaŭ ni lernis, ke
necesas ekkoni
interetnajn konfliktojn sufiĉe frue kaj trovi rimedojn por
solvi ilin
juste; kaj aparte, ke necesas cenzuro kiam rasistoj volas krei
malamikecon. Demokratio devas esti forta kaj justa kaj toleremo
bezonas limojn - difinitaj pere de la Homaj Rajtoj.
Berlino (DE), Muzeo pri la Forpelado de Homoj: Oni debatas
ĉu Berlino
estas taŭga loko. Dum la historio forpelado de homoj okazis
ofte:
ekz-e germanoj el nuna Pollando kaj ĉechio, kiel sekvo de
la Dua
Mondmilito. Nuntempe ekzemple temas: pri forpelado de la Dafur
etno en
suda Sudano fare de la araba etno de norda Sudano - ambaŭ
islamaj,
eble pro la resursoj akvo kaj fekunda grundo; indiĝenoj en
ambaŭ
Amerikoj - pro enmigrado (ekonomio, bezono de plia viv-spaco) en
la
vivregionon de indiĝenoj; kunvivo ne facile eblis pro tro
granda
diferenco inter iliaj vivmanieroj. Ni aldonu ĉeĉenion
kaj Tibeton -
tie ne temas pri forpelado, sed pri subpremo de alia etno sekve
de
najbara koloniismo. ĉu iam UNo sukcesos redukti ankaŭ
tiajn
konfliktojn ?
En Israelo oni komencis forlasi la malbonan spiralon de perforto
- kaj
nun celas al paca kunvivado kun Palestino.
Sed ĝis nun la detruado de domoj en Palestinio kaj la
reciproka
mortpafado daŭras. La plano liberigi Gaza-Strion kaj
likvidi ĉiujn
(ne nur multajn) neleĝajn setlejojn povus gvidi al paco.
Sed ĝis nun
regas malpaco.
Proksiman Orienton kaj Irakon subteni por trovi pacon kaj
stabilecon,
postulas finna verduloj Pekka Haavisto (UNEP= UN Medio-Fonduso).
La
ĉefa kondiĉo estas neŭtrala gvidado sub la UN-oj.
Norda Koreio kunlaboras kun la mondo. Vizitoj de familianoj kaj
instalo de lego-salono de la Goethe-Instituto. Interparolo kun
najbaraj registaroj.
Aprilo 2004: Post vizito de la Ŝtatestro Kim en Pekino
okazis terura
akcidento kun trajno-vagonoj kun fekundenzo amonionitrato kiuj
eks-
plodis proksime de Dandong. ĉi-rilate la registaro akceptis
helpon el
eksterlando; eĉ el Usono.
Seksperforto kaj prostituo:
Dank' al la Verduloj prostituinoj nun havas oficialan statuson
en
Germanio. Tio signifas, ke ili rajtas iĝi membro de
sindikato por
servoj, pagi impostojn (kiel ili jam antaŭe devus), havas
la rajton
okupiĝi pri sia laboro/profesio, kaj normalan aliron al la
7
sano-sistemo.
Antaŭe ili laboris kvazaŭ sen-leĝa. Do, ili ne
havis rajton labori
tiel, sed tamen la ŝtato sendis kuracistojn por eviti
infektojn, kaj
ili devas pagi impostojn. Kaj multaj laboras kaŝite,
ĉar ili estis
"importitaj" el malriĉaj landoj, kaj kvazaŭ apartenis
al iu sklavo-
posedanto. ĉar ili "pekis" kontraŭ pluraj leĝoj -
ili fakte ne
povis turni sin al la polico.
Virinoj kiuj laŭ-leĝe loĝas en Germanio ne devas
okupiĝi pri
prostitucio. ĉiu senlaborulo ricevas sufiĉe da mono
por subteni la
vivon. "Ĝuantaj viroj je kostoj de plorantaj virinoj"
(citaĵo el
japana letero) estas fiaj; viroj devus esti pli sentemaj kaj
kompreni,
ke ofte la virinoj ne libervole sekse servas por ili.
Simile temas pri amasa seksperforto en militoj - aŭ seksa
humiligo
(kion praktikas ne nur Usono). Finfine la civila kaj la milita
fiuzoj
montras, ke interseksa edukado de viroj estas malbona; ĝi
estas socia
problemo kaj la virinoj - ankaŭ la netrafitaj - devus
publike diskuti
tiun temon.
Se adicie venas la problemo de drogoj - denove afero de duobla
moralo - tiam por virinoj komencas vico de problemoj, kaj ekz-e
drogo-
uzantaj viroj uzadas siajn koleginojn por alporti monon. Ni
Verduloj
volas abolicii la leĝojn kiuj krimigas la drogouzantojn. Ni
volas ke
malgravaj drogoj estu liberaj - sed devige vendataj sub kvalito-
kontrolo. Sed la merkato de t.n. "malmolaj" drogoj estu sub
severa
kontrolo kaj al la klientoj devus helpi socilaboristoj kaj
kuracistoj,
por ke la ciklo de krimaj agoj haltas. Ne eblas finfine haltigi
uzadon
de drogoj (de kafo, sukero, alkoholo, laboro, komputilo,
haŝiŝo,
....). Sed necesas edukado al libera kaj forta persono,
individuo kiu
scias kiel vivi, konas siajn rajtojn, respektas tiujn de aliaj
kaj
akceptas siajn devojn sociajn.
Ĝendra demokratio: angle "Gender Democracy" - t.s. efika
egaleco de
bonŝancoj inter la viroj kaj virinoj. La neologismo
"ĝendro" temas
pri la sociaj roloj de viroj kaj virinoj.
Demokratio kaj Sociala Vivo en Kamerunio
La celo de mia hodiaŭa letero kondukas nin malkovri pri
demokratio
kaj la sociala vivo en Kamerunio.
1960 Se mi retrorigardas en la pasintecon, Kamerunio akiris
sendependecon la 1-an de januaro 1960, la koloniismaj jaroj
estis ege
kruelaj; pro koloniismaj interesoj, la lando estis apartigita en
du
respublikoj: la franclingva kaj la anglalingva.
1972 Feliĉe la lando sukcesis unuiĝi en unusolan
respublikon; homoj
ekde tiam povis konkorde ekvivi, unu kun alia senkonsidere
diversecojn
ĉiuspecajn (lingvaj, tribaj kaj religiaj). ĉio ĉi
daŭris ĝis
1990 Apero de la demokratio en nia lando; komence de februaro
samjare
okazis en "Bamenda" (provinca ĉefurbo), la unua granda
manifestacio
postulanta multipartismon; la polico tiam fidela al la
registaro,
dispelas muskolforte la manifestacion; sed bedaŭrinde,
malĝoja estis
la bilanco: "6 mortigintoj", la unuaj martiroj de la demokratio.
Tiel
sekvis tagon post tago, semajnon post semajno, monaton post
monato,
grandskalaj manifestacioj tra la tuta lando; malfeliĉe,
anstataŭ
sidiĝi ĉe la sama tablo kaj pridiskuti la aferon, la
malnova reĝimo
male sin organizis plu ; armiloj ĉiuspecaj estis
distribuitaj al
registaraj fideluloj por batali la opoziciantoj; tiel
startigante sian
subpreman mortigmaŝinon. Dume, la opozicio siaflanke devis
ankaŭ
pluorganiziĝi; fondiĝis kelkaj "172 politikaj
partioj". Kial? Por
kion fari ? Pro kio ? Simple surbaze de triboj, de etnoj.
Bedaŭrinde
kelkfoje okazis interetniaj kaj intertribaj bataladoj, pro
politika
aparteno; kaj tiel iras la afero demokatia en multaj landoj
Afrikaj.
1991 estis katastrofa jaro por la nova demokratio kiu volis sin
instali; okazis ĉiutaga pafado, mortigado; multaj homoj
arbitre estis
arestitaj kaj senkulpe enkarcerigitaj pro siaj konvinkoj
politikaj,
pro siaj opinioj; multaj aliaj personoj malaperis, dume aliaj
ĝis nun
estas en karcero pro la samaj kialoj.
En la sama jaro okazadis tumultoj. En "Yaounde Universitato"
ankaŭ
studentoj partoprenis la politikan ludon, parte ili postulis pli
bonajn kondiĉojn. Militistoj kaj policanoj eniris en la
universitaton: okazis pafadoj, senkulpaj arestadoj, senhomaj
torturoj;
multaj studentoj tiel bedaŭrinde malaperis, dume kelkaj
bonŝance
sukcesis fuĝi eksterlanden. Sed por silentigi la familiojn
de la
malaperintoj kaj de la mortigintoj, registaro diskrete disdonis
gravajn monsumojn po 3.000 USD al ĉiu familio por celebri
la
funebrajn ceremoniojn. Mi mem tiutempe apartenis al "Demokratio
Liberala" NRO pri homaj rajtoj; plurfoje mi estis arestita kaj
liberigita, mi perdis ĉiujn miajn posedaĵojn; polico
vizitis/-as
min; cetere ĝis nun oftas surpriza traserĉado en mia
hejmo.
1992 okazis unuaj pluristaj balotadoj (prezidenta,parlamenta kaj
komunuma); masivaj fraŭdoj, remburado de urnoj, koruptado
de
opoziciantoj; dume la plimulto el la loĝantoj ne ricevis
balot-
kartojn; do ne povis plenumi la civitanan devon.
1997 La samaj ĉi-supre menciitaj fifaroj okazis en por la
duaj, kaj
ĉijare (2001?) la 30-an de junio por la triaj pluristaj
balotadoj;
kiel kutime la ĉiama registara partio sin proklamis "fina
venkinto";
bedaŭrinde ne ekzistas "sendependa balotokomisiono".
Kamerunio kun siaj 14 milionoj da enloĝantoj, kun 236
triboj kaj
etnioj devas pluvivi en konkordo; "sed longe daŭros
ankoraŭ mallumaj
tagoj, tamen mi forte kredas ke ne eterne ili daŭros;
espereble venos
iam tempo, kiam la homoj ĉesos esti lupoj unu kontraŭ
alia". Elkore
Auguste Patrice Tonga, Douala, CM (Li mortis 2002 ĉefe pro
manko da
mono - li raportis pri agrikulturo kaj ekologio, vidu en Aveno
#26)
